"Zineman eta zinemarekin lan egiteko bide berriak irudikatzen lagundu dit EQZEk"

1. Zertan datza master amaierako zure proiektua?

2. Nolakoa izan da eskolan izan duzun esperientzia?

3. Nori gomendatuko zenioke Elías Querejeta Zine Eskola?

ANDREA DE LA TORRE

1. Nire master amaierako proiektuak Peruko fikziozko opera primek nazioarteko zinema jaialdietan duten zirkulazioari buruzko gogoeta egiten du. Azken hamar urteetako estreinaldiei buruzko informazio kuantitatiboa eta kualitatiboa sistematizatzea xede zuen proiektu gisa hasi zen, nire herrialdeko banaketa zinematografikoa demokratizatzeko balio izan zezan, baina bidaia bihurtu zen, eta, hori egiteaz gain, jaialdietako programazioari eta zinema negozioari buruzko hainbat barne prozesu ezagutzeko aukera eman zidan.

2. Nire ustez, eskolaren espazioa funtsezkoa izan da herrialde baten zinema industriak izan beharko lukeen moduari buruzko ideia klasikoak apurtzeko. Niretzat, zinemagile eta kudeatzaile gisa dudan prestakuntza aztertzeko garai bat izan da, industriaren barruko zenbait prozesuren zergatia ulertzekoa. Gainera, etengabeko zalantzaz betea egon zen, eta horiek bultzatu ninduten parte hartu nahi dudan proiektuekiko ditudan hurbilketak birpentsatzera. Era berean, uste dut etorkizunean zinema industria iberoamerikarra nolakoa izatea gustatuko litzaidakeen amesteko gune bat izan dela, eta horrek aukera eman dit gauza bera bilatzen duten pertsona asko ezagutzeko. Nire ustez, arlo profesionalean, eskolaren alderdi baliotsuenetako bat biltzen dituen pertsona taldeen aniztasuna da. Aukera paregabea da, 9 hilabetetan etengabe elkartzen zarelako testuinguru desberdinetako pertsonekin (ikasleak eta irakasleak) zinemari buruzko ideiak partekatzeko. Erronka benetan handia izan daiteke azeleratua ematen duen erritmoari jarraitzea, baina, gero, 15 hilabete igaro ondoren, atsegina da ikustea nola garatu diren proiektuak, nola iritsi ziren gogoratzea eta gero nora iristen diren ikustea Hipotesien azken aurkezpenean (amaierako lanak). Are gehiago, oso eragingarria da jakitea eskolatik kanpo gauzatzeko potentzial handia dutela, erakundeen eta ikaskideen laguntzagatik. 

Pertsonalki, uste dut Donostian ikasteko aukerak natura aurkitzea eta harekin berriz konektatzea ahalbidetu didala, nire aldean oso desberdinak diren pertsonekin, komunitate baten parte izatea eta, gainera, hartatik kanpo nire burua ezagutzea. Nire lehentasunak, munduan dudan lekua eta zinema arloari egin nahi diodan ekarpena zalantzan jartzen lagundu didaten esperientzia asko daramatzat nirekin.

3. Nire ustez, EQZE leku ezin hobea da zinemari buruz eta zinemarekin pentsatzeko denbora nahi duen pertsona ororentzat. Zinemaz maitemintzeko, harekin berriz aurkitzeko edo hura ukatzeko eta zinema egiteko modu berriak birpentsatzeko. Eta, zinema industriaren barruan prekarizazio handia dagoela gero eta bistakoagoa denez, Donostiara bizitzera etortzea (Espainiako hiri garestienetako bat) kontraesan horri eta beste askori aurre egiteko aukera bat da. Esango nuke, une honetan, EQZE hain hegemonikoak ez diren zinema motak (areto barruan edo kanpoan) ikus-entzuleei hurbiltzeaz kezkatzen diren pertsonez beteta dagoela, zinemagile gisa duten lana jasangarri nola izan daitekeen pentsatzen dutenez, jatorrizko lekuen memoria zinematografikoa berreskuratu nahi dutenez eta filmak egiteko modu berriak probatu nahi dituztenez. Hortaz, aukeratzen duen espezialitateaz harago, zinemaren hiru denborekin esperimentatu nahi duen edonori gomendatuko nioke eskola hau.

MATTEO GIAMPETRUZZI

1. "Cuerpos en la lucha" ikerketa bat eta kuradore proiektu bat da, eta iraganeko queer filmetara eta ikus-entzunezko materialetara hurbiltzeko modu berriak proposatzen ditu. EQZEn egon bitartean, 80ko eta 90eko hamarkadetako GIBaren pandemiari eta krisi horren inguruan gertatu zen homofobia eta diskriminazio testuinguruari buruzko zinema programa bat garatu dut. Proiektuak homosexualitatearen eta gaixotasunaren arteko harreman historikoa aipatzen du, patologizazioa eta estigma aipatzen ditu, eta narratiba nagusiei eta heteronormatibitateari aurre egin zieten aktibista edo zinemagileen lan berez esperimentalean jartzen du arreta, queer ideia erradikal batetik abiatuta, afektuetan oinarritutako politika berriak birpentsatuz. Proiektua zabala denez, programa hau katalizatzailetzat hartzen da, etorkizuneko bideratze eta sakontzeei irekitako abiapuntutzat.

2. Zaila da lerro gutxitan deskribatzea zein zorioneko eta pribilegiatua sentitzen naizen bide hau zeharkatzeko aukera izan dudalako; ez da krisirik gabekoa izan, baina esanguratsua eta oso hunkigarria izan da. Nola eskolek, programaren intentsitateak (batzuetan ikaragarria ematen du), hala komunitatean bizitzeak, zinema modu partekatuan pentsatzeak, estimulu eta interes berriak sortu zituzten nigan. Sentitzen dut ibilbide horrek modu erabakigarrian markatu duela zinemara hurbiltzeko dudan modua, kritikoki pentsatzekoa, programatzaile gisa dudan jarduna, baina baita zinemagile gisa dudana ere, eremu profesional espezifiko bat gainezkatzen duten galderak elikatzen dituelako. Ikastaroak ez du zerikusirik zorroztasun akademikoarekin, ezta zinema eskola askok hezkuntza sisteman xurgatzen dituzten industria nagusiaren edo merkatuaren logikekin ere, zinema egiteko eredu hegemoniko bat naturalizatuz, egin daitekeen bakarra hori izango balitz bezala. Aldiz, EQZE zinemaren teoria eta praktika (akademia, industria) film poiesis delakoaren aukerak berriz irudikatzeko prozesu kolektibo batean elkartzen diren lekua da; zinemaren alderdi desberdin eta osagarrien arteko bidegurutze batean, prestakuntza negozioaren ispilua ez den leku batean, lurralde esperimentala baizik. Halaber, kideengandik etengabe inspiratzen eta kutsatzen uzteko lekua da, prestakuntza prozesuaren parte baitira, beren ideia, esperientzia eta proiektuengatik. Eta, azkenik, bizi espazio bat da, adiskidetasun ederrak eta lotura irmoak egin ditudan lekua. 

3. Nire esperientzia oinarri hartuta, esango nuke EQZE ikaskuntza ez hutsala eta ez lineala nahi dutenentzako leku ezin hobea dela; ez du ezarritako eredu baten antzik, gogoeta kritikoa egiteko eta sortzeko leku bat da, gainerakoengana irekitzekoa eta lan batekin konpromisoa hartzekoa. Leku ezin hobea da zinema egitea filmak egitea bakarrik ez dela uste dutenentzat. Aukeren bide hori egin nahi dutenei gomendatuko nieke ikastaroa. EQZE, ordea, espazio malgua ere bada: agian, bidezkoa da galdetzea bertan ikasi nahi dutenek zer gomendatuko lioketen eskolari, zer proposatu eta eman nahi luketen. 

Hitzaldi batean, Alice Rohrwacher zinemagileak esan zuen filma euskarri harroa dela, denboraren igarotzea eta ikusten dutenen begiradak xurgatzen dituena. Iraganeko film bat ikusteak aurretik ikusi zutenen begiekin kutsatzea eta haiekin bat egitea esan nahi du. Esango nuke horrela dela, era berean, Elías Querejeta Zine Eskola ere: harroa da, eta bertatik igaro diren belaunaldien aztarnak xurgatzen ditu, bai eta orain bertan daudenen kezkei erantzuten dieten (dagozkien) aldaketak eta gogo aldarteak ere. Ondoren etorriko direnek aurreko belaunaldien ondarea aurkituko dute, baina baita eskola beste modu batera bizitzeko premia ere. Bidezkoa da beren espazioen jabetza hartzea, irekita daudelako eta kutsatzen uzten direlako, eta horiek aldarrikatzen setatzea.

ANDONI IMAZ

1. Ikerketa proiektu bat aurkeztu dut ikasturte amaierako lanean. Bi adar dauzka, biak 1970eko eta 1980ko urteetako euskal zinemaren ingurukoak. Batetik, Mirentxu Loyarte zinemagilearen ibilbidea zeharkatzen duen artikulu bat, zeinak bereziki lantzen duen haren ez-filmen potentzial kreatiboa. Bestetik, Zestoako Zinema Topaketei buruzko ikerketa baterako proposamena, aztertu nahi duena nolakoa den euskarazko zinemaren plaza aitzindari hark utzitako ondare materiala eta immateriala.

2. Eskola bati jakintza eskatu ohi zaio: zerbait egiten erakustea. Eta, bai, EQZEk niri tresna asko eman dizkit zinemari buruz pentsatzeko, idazteko eta ikertzeko; baina, batez ere, eman dit denbora bat toki batean pasatzeko. Denbora kontzentratu bat, eta mundu osoko jende bikainaren konpainia. Hortik datorren jakintza zaila da neurtzen. Intuizio bat da, bultzada bat, konpromiso bat, egiteko modu bat, eta indar eraldatzailea dauka. Zineman eta zinemarekin lan egiteko bide berriak irudikatzen lagundu dit EQZEk.

3. Filmak egin, ikertu eta zaindu nahi dituen edonori esango nioke, hasteko, Euskal Herrian ez dagoela beste tokirik zinema hain modu irekian eta zorrotzean lantzen duenik, ezta mundu osoko hainbeste pertsonaren interesa eta gogoa pizten duenik ere. Hori horrela da, EQZEtik igaro diren ikasle eta irakasle guztiengatik: zinema garaikidearen praktikarik eta pentsamendurik interesgarrienak gurutzatzen dira han. Bereziki gomendatuko nioke EQZE zinema ikertu nahi duen norbaiti, nahiz eta ez jakin zehazki zer ikertu nahi duen. Ikusiz, idatziz eta konpartituz ikasteko grina izanez gero, ez dut ezagutzen solaskide hoberik.

Izena emateko epea

Elías Querejeta Zine Eskolako 2025-2026 Ikasturtean izen-emateko epea otsailaren 1ean hasi zen eta otsailaren 28an amaituko da. Izen-ematea webgune honetan dagoen formularioaren bidez bakarrik egin ahal izango da.

Komisariotza graduondokoak honek aukera ematen du uholde teoriko osoa eskuratzeko, arte plastikoetatik heredatua neurri batean, baita tradizioak eta programazio eskolak ere. Korronte horiek aztertu eta kritikoki berrikusteaz gain, zinea banatzeko eta eskura izateko baldintzak eta formulak birpentsatzera behartzen du ikastaroak, inflexio-une berri (eta zalantzazko) batean zinea eskaintzeko eredu tradizionalerako; izan ere, gero eta indar handiagoa hartzen ari dira streaming plataformak eta pixkanaka desagertzen ari dira zinema aretoak.

Parte hartzaile bakoitzaren irizpide eta begirada bereziak lantzeaz gain, ikastaroak proiektu zinematografikoak garatzeko tresnak ematen ditu, ideia fasetik hasi eta gauzatze faseraino.  Gainera, komisarioaren ikerketa, kritika, saiakera lana eta lan akademikoa sustatzen du espezialitateak.

Ikastaro honen ezaugarri nagusietako bat da etengabeko harreman profesionala eta irakaskuntza harremana izaten dela sortu duten erakundeekin. Ikasleek komisariotza proiektu oso desberdinetan lan egin dezakete, hala nola Tabakalerak edo Donostia Zinemaldiak proposatutakoetan.