Zinemaren estetikari eta historiari buruzko hastapen ikasgaia da hau, orainaren bidegurutzetik planteatua; historiaren kontzeptua bera kontakizun totalizatzaile gisa krisian egoteaz harago, benetako susmoa zabaldu da denbora diakronikoaren antolamenduari eta aurrerapenaren ideiari buruz. Zentzu espezifikoan, zinemaren historia gure garaitik kontatzeko aukerari buruz galdetzen du ikasgaiak. Eta hori egin ahal izateko nahiarekin egiten du, hau da, zinemaren historia osatzen duten historiak pluralean kontatzeko asmoarekin. Zentzu orokorragoan, denborari buruzko ikasgaia ere bada hau, besterik gabe. XXI. mendearen lehenengo bi hamarkadetan zehar, historiografia errebisionistaren hainbat korrontetatik zalantzan jarri dira tradizioz ehun urteko zinema egituratzeko balio izan duten kategoriak, dikotomia estilistikoetan (klasizismoa vs modernitatea) edo parametro teleologikoetan oinarrituak, sarritan zinematografikotik harago doazenak: azterketa kulturalak, teoria afektiboak, bitartekoen arkeologia, harreraren analisia, materialismo kulturala, ekokritika edo genero azterketak eta azterketa postkolonialak dira hurbilketa kritiko horietako batzuk. Historialariek bira terminoa txertatu dute beren lexikoan (bira afektiboa, artxiboaren bira, bira materialista), eta grafikoki agerian utzi dute zinemari aplikatu ohi zaion xede lineal eta eboluzionista birbideratzeko beharra. 

Hala ere, erresistentzia-leku lokalizatuetatik, mikrohistorian eta mendeko historietan zentratutako kolektibo eta gutxiengoetatik, narratiba alternatiboetatik eta behetik, nagusitasun akademikoaren eta unibertsitate nahikotasunaren aurkako jarrera kritikoak sortu dira aldi berean. Nola heldu, bada, zinemaren historiaren kontakizunari herentziaren arbuio automatikoan, zinismo negazionistan, begirada exogeno eta zientifistan, jakin-min falta hutsean erori gabe? Zine eskola batean, zinemaren historiaren kontakizunak zein modutan izan behar du geure memoriaren kontakizuna ere? Arbuiatzen dugun historia horren parte al gara? Alderdi horretatik, zinemaren denborari buruzko ikasgai hau zineman dugun gure denborari buruzko ikasgaia ere bada. 

Historiak teorikoki ez ezik ikuspuntu aplikatutik ere izan dezakeen aukerari heltzeko asmoz, ikasgai honek elkarrizketarako metodologia proposatzen du, saioetan zehar ahots dibergenteak baina osagarriak txertatuz. Historia paradoxiko eta askotarikoa eraiki nahi da, irekia eta errizomatikoa, batere ez lineala, karnabaleskoa eta metamorfikoa. Horren harira, Nicole Brenezek markatutako ildoari jarraituko diogu, honako hau ohartarazten baitu: "zinema etengabe ari da urratzen, bere hausturak sakontzen, etenaren eta bere bikoitzaren ahalak aldarazten, zentsura lantzen eta defekzioa lantzen uzten".

Ikasgai honek oinarri teoriko, filosofiko eta etikoa planteatu nahi du, eta horren gainean lan egingo da ikasturte osoan zehar. Ikus-entzunezko ondarea osatzen duten materialen kontserbazioari buruzko ezagutza teknikoen multzoa baino gehiago da ikus-entzunezkoen zaintza, eta ezagutza horiek aplikatzeko orduan hartzen diren erabakiekiko jarrera etikoa eta politikoa hartzea ere eskatzen du.
 
Ikerketa zientifikoetan oinarritutako kontserbazio-estandar unibertsalen inguruan lan egiten bada ere, munduko eskualde bakoitza desberdina da eta bere errealitatera egokitu behar ditu. Ikasgai honek barne hartzen ditu ikus-entzunezko ondarearen zaintzan adituak direnekin egindako hainbat mintegi. Mintegi horietan, ikus-entzunezko edozein ondare zaintzeko oinarri filosofiko komunak eztabaidatuko dira, bai eta historian zehar munduko hainbat lekutan zaintza nola landu den ere. Ikasgaia osatzeko, gure ondarea sortzea ahalbidetu duen teknologia zaharkituari buruzko lehen hurbilketa praktikoa egingo da, hori funtsezkoa baita historian zehar izandako ikus-entzunezko sorkuntzak ulertzeko. 

Ikasgai honek aukera emango digu zuri-beltzeko pelikula, negatiboa eta itzulgarria laborategian eskuz errebelatzeko erabiltzen diren prozedurak ezagutzeko. Eskolan filmatutako materiala erabiliz, errebelatze-prozesuaren berezitasunak ezagutuko ditugu, kimikak filmaren egituraren gainean nola eragiten duen ulertzeko, bai eta pelikula behar bezala zaintzeko funtsezko alderdiak ere. Ikasgai hau komuna da Artxiboa eta Sorkuntza espezialitateentzako. 

Ikasgai honen helburua da koloretako pelikula errebelatzen ikastea, mekanikoki, errebelatze tren batean. Prozesu horrek aukera ematen du argazkigintza-bidearen etapa bakoitza ulertzeko eta baloratzeko, irudia atzematen denetik ikusten den pelikula gauzatu arte. Kimikoak, esposizio denborak, tenperaturak... kontrolatzen ikasteko prozesuak trebetasun tekniko zehatzak garatzeko aukera ematen du, baina, batez ere, esperientzia emozional eta artistikoa da. Ikasgai hau komuna da Artxiboa eta Sorkuntza espezialitateentzako.

Bideo-formatuen historiari buruzko ikerketa, haien ezaugarri teknikoei eta erabilerari buruzkoa, baita bilduma mota hori kudeatzeko arrisku-faktoreei, printzipioei eta zereginei buruzkoa ere. Funtsean formatu analogiko eta digitaletan oinarritzen da, zinta magnetikoetan jasotakoetan, formatu profesionalak, ekoizpen independenteak zein bideo domestikoa. Bildumen kudeaketen gaiak barruan hartuko ditu identifikazioa, ikuskaritza eta inbentarioen sorkuntza, bildumak kontserbatzeko eta manipulatzeko estandarrak, eta kontserbazio eta babes planen diseinua.

Material magnetikoak arriskuan daudela abiapuntutzat hartuta, digitalizazioan ere trebatuko dira ikasleak, balio handiko  edukiak denboran iraungo dutela ziurtatzeko eskura dugun tresna bakarra baita digitalizazioa. Material horien deskribapen fisiko eta kimikoa aztertuko dugu nola hondatzen diren ulertzeko, hondatze prozesua leuntzeko eta tratamendu egokia emateko, eta digitalizazioaren prozesu teknikoei bereziki erreparatuko diegu. Ikasturte honetan, ikasleek bitarteko magnetikoen hondatzea nola ebaluatu behar den ikasiko dute, horien digitalizazioa nola planifikatzen den eta behar bezala babesteko berariazko premiak zeintzuk diren ulertuko dute. Ikasturtearen amaieran, laborategiko rack-a erabilita bideo magnetikoko materialak nola digitalizatzen diren jakingo dute.

Ikasgai honek aukera ematen du EQZEko Komisariotza eta Artxiboa graduondoko ikasleek beren rola (ikerketa eta komisariotza) beren gain hartzeko, film- eta ikus-entzunezko artxiboarekin lotutako praktiken esplorazio gisa, zinemaren hiru denborak kontuan hartuta, betiere inbrikatuak baitaude: iragana, memoriarekin lotzen dena; oraina, ekintzarekin lotzen dena; etorkizuna, proiekzioarekin lotzen dena. Proposamen honek sustrai filosofiko eta metodologikoa du, eta gaur egungo problematika historiko, kultural edo politikoei buruzko hausnarketa planteatzen du, profanazioa (Giorgio Agamben), sormen ekintza (Gilles Deleuze) eta irudiaren ontologia politikoa (Ariella Aïsha Azoulay) kontzeptuek eskaintzen duten esparru kontzeptualetik abiatuta. Artxiboaren erabilera "erritualak" behatu, hausnartu eta zalantzan jartzen saiatuko gara, praktika kritiko eta/edo ludikoetatik abiatuta erabilera horiek iraultzeko. Ikuspegi hori aintzat hartuta, ikasgaiko ikasleak gonbidatzen ditugu beren praktika eta ideietan arakatzera, erresistentzia gune izan daitezkeelakoan. Ikasgai hau komuna da Artxiboa eta Sorkuntza espezialitateentzako.

“Baliabide digitalak” zaintzea dagoeneko ez da ezer berria. Nolanahi ere, azkar eta etengabe aldatzen den erritmoan aldatzen direnez sistema digitalak eta haien azpian dagoen elektronika, gero eta erabilgarriagoa eta beharrezkoagoa bihurtu da datu digitalen “izaera” berez ezagutzea ez ezik, horien bizi zikloan eragiten duten osagai, tratu eta alderdiak zein diren jakitea. Ikasgai honetan, ikasleek "artxibo bat zer den" ikasiko dute. Zein zati, prozesu eta sistema landu behar diren elkarrekin datu digitalak gordetzeaz gainera, aurkitzeko eta (berr)erabiltzeko moduan jartzeko, oraindik ere ezagutzen ez diren etorkizuneko baldintzetan. Besteak beste, komando lerroko interfazeetarako sarrera, programazio/automatizazioko oinarrizko alderdi errazak eta multimedia formatuen bihurketa, datu digitalekin lan egiten duten lan profesional jasangarrirako baliotsuak direla frogatu baita. Ondoren, datu/dokumentu digitalen ulermen oinarri hori jardunbide onenekin lotuko da pixkanaka, kontserbazio digitaleko estrategia egokia sortzeko lan fluxuak erabakitzeko, zehazteko eta mantentzeko. Ikasleek teoria eta praktika modernoak ikasiko dituzte, eta ezaugarri tekniko horiek eta sarbide eta kontserbazio politika/estrategia horiek elkarri nola eragiten dioten jakingo dute.

Ikasgai honek artxiboetan gordetako dokumentu filmikoak aztertzen ditu, eta arreta berezia ematen die haien ezaugarri teknikoei eta materialen azterketa kritikoari, elementuaren eta obraren arteko erlazioak ere kontuan hartuta. Halaber, euskarri fotokimikoak, haien narriadurak eta degradazio prozesuei lotutako erreakzio kimikoak eta ingurumen faktoreen eragina aztertzen ditu.  Elementuak ikuskatzeko, garbitzeko eta tratatzeko metodologiak eskaintzen ditu, bai eta bildumen inbentarioa eta ebaluazioa egiteko ere. Azkenik, film-lanak zaintzeko eta zaharberritzeko ikerketa metodoak aurkezten ditu.

Material fotokimikoaren digitalizazioa, gaur egun, nazioarteko artxibo eta filmoteka askotan egiten da. Artxibo garaikide orotan erabiltzen da digitalizazioa, nahitaez, materialak zaintzeko, hedatzeko eta ikertzeko. Ikasleek materialen digitalizazioaren oinarriak bereganatuko dituzte, baita kasu bakoitzean jarraitu beharreko estrategiak ere, eta praktikan jarriko dituzte eskolako Artxibo-ibilbidearen barruan.

Filmak zaharberritzeko DIAMANT softwarea filmak zaharberritu, garbitu eta konpontzeko tresna profesionala da. Tailer honen helburua ikasleak DIAMANT softwarearekin, bere tresnekin, aukerekin, mugekin eta arriskuekin ohitu ahal izatea da, material zehatzen gaineko praktikaren bidez.

Ikastaro honen helburua da filmak zaharberritzea helburutzat duten tresnak ulertu eta ezagutzea DaVinci Resolve  softwarearen bitartez, eta, aldi berean, egiazko adibideak erabiliz, material zinematografikoa zaharberritzeko tekniken aplikazioa ulertzea, baita zalantza teknikoak argitzea ereIkasgaian, ikasleek proposatutako ariketen kolorea garatuko dute, modu autonomoan lan egiteko gaitasunak lortzeko. Proiektu bat koloreztatzeko fase guztiak ikusiko dituzte: konformatua, primarioak, bigarren mailakoak, masterizazioa, etab. Ikasle bakoitzaren lanaren jarraipen pertsonalizatua egingo da klasean zehar, zalantzak argituz, ulertu arte. Helburua ikasle bakoitzak zaharberritze-materialari aurre egiten jakitea da, ahalik eta informazio gehien berreskuratu ahal izateko.

Bideo-formatuen historia, haien ezaugarri teknikoak eta erabilera aztertuko dira, bai eta era horretako bildumak kudeatzeko arrisku-faktoreak, printzipioak eta zereginak ere. Funtsean formatu analogiko eta digitaletan oinarritzen da, zinta magnetikoetan jasotakoetan, formatu profesionalak, ekoizpen independenteak zein bideo domestikoak. Bildumen kudeaketen gaiak barruan hartuko ditu identifikazioa, ikuskaritza eta inbentarioen sorkuntza, bildumak kontserbatzeko eta manipulatzeko estandarrak, eta kontserbazio- eta zaintza-planen diseinua. Material magnetikoak arriskuan daudela abiapuntutzat hartuta, digitalizazioan ere trebatuko dira ikasleak, balio handiko edukiak denboran iraungo dutela ziurtatzeko eskura dugun tresna bakarra baita digitalizazioa. Material horien deskribapen fisiko eta kimikoa aztertuko dugu, nola hondatzen diren ulertzeko, hondatze-prozesua leuntzeko eta tratamendu egokia emateko, eta digitalizazioaren prozesu teknikoei bereziki erreparatuko diegu. Ikasgai honetan, ikasleek bitarteko magnetikoen hondatzea nola ebaluatu behar den ikasiko dute, haien digitalizazioa nola planifikatzen den eta behar bezala babesteko berariazko premiak zeintzuk diren ulertuko dute. Ikasturtearen amaieran, laborategiko rack-a erabilita bideo magnetikoko materialak nola digitalizatzen diren jakingo dute.

Fitxategiak identitate-ezaugarriengatik dira ezberdinak, eta daukaten testuinguruagatik, zeinak bildumen kudeaketan ezinbesteko eragina baitu. Ikasgai honetan gaur egungo ikus-entzunezko fitxategiek dauzkaten aldagaiak aztertuko dira, baita aplikatzen diren metodologiak ere. Material-estandarrei eta haren kudeaketaren inguruko eztabaidei  buruz hitz egingo da: materiala nola mantendu eta manipulatu behar den, erakusteko eskubideak nola kudeatu eta pelikulak nola eskuratu erakunde bakoitzaren berezitasunak eta aukerak aintzat hartuta. Ikastaroaren helburua da ikasleek zenbait kontzeptu garrantzitsu jasotzea, artxiboen munduko hainbat egoeratara egokitu ahal izateko eta bilduma baten kudeaketa-plan estrategiko bat antolatu eta aktibatu ahal izateko. Ikasgai hau komuna da Artxibo eta Komisariotzako espezialitateentzako. 

Ikastaro honetan, hasieran, zati teorikoa emango da; bertan, filmak identifikatzeko oinarrizko alderdiak landuko dira, eta arreta berezia jarriko zaie soinu-materialei. Zinema-ekoizpeneko soinu-formatu ohikoenen ezaugarri nagusiak aztertuko dira, bai eta soinuaren ezaugarri fisiko primarioak eta soinuaren digitalizazio eta zaharberritzearen kontzeptu garrantzitsuenak ere. Ikasturtearen bigarren zatian, zati nagusian, film materialak landuko dira zuzenean.

Ikasgai honek ikus-entzunezko lanen katalogazioa lantzen du, ikuspuntu teoriko-praktikotik begiratuta, bai eta harekin loturiko prozesu dokumentalak ere. Non aurkitu informazio fidagarria? Nola egin aurre eskubideen kudeaketari? Obra kontzeptu bateratuak zergatik galtzen du lekua bertsio eta adierazpen kontzeptuen aldean? XIX. mendearen amaiera aldera zinemagintza asmatu zenetik, joan den mendeko hirurogeita hamarreko hamarkadaren hasieran bideoa agertu zen arte, ikus-entzunezko ekoizpen osoa euskarri fotokimikoaren gainean egiten zen. Formatu horretan bertan garatu zen ekoizpen horren banaketa eta kontserbazioa. Aldaketa teknologikoen ondorioz, materialak suntsitu egiten dira beti, edo material horiek erreproduzitu eta kontserbatzeko gailuak zaharkituta gelditzen direnean, material horiek ezin dira gehiago erabili. Ikuspuntu horretatik begiratuta, estandar berriak definitzean erronkak sortzen dira kontserbazioaren aldetik, eta aldi berean, dokumentazio eta katalogazio prozesuak erraztu egiten dira. Ikasgai honen alderdi praktikoan, obrak eta haien estandar eta estandar azpiko bertsioak identifikatu eta sailkatu beharko dira. Ikasgai hau komuna da Artxiboa eta Sorkuntza espezialitateentzako. 

Zinemaren historia eta zinema-kritika sormen-prozesuan eta berridazketa-prozesu kritikoan inplikatutako diziplinak dira beti. Zinemagileek eta kritikariek ez dute ezerezetik sortzen —beren lana, kontzienteki edo inkontzienteki, aldez aurreko adierazpen artistikoei emandako erantzuna da—. Azken urteotan, berridazketa kritiko horren adibide nabarmen bihurtu da ikus-entzunezko saiakera. Ikasgai honetan, erlazioak ezarriko ditugu ikus-entzunezko saiakeraren forma desberdinen eta zinemaren eta kritikaren historiako aldi, joera eta ideia desberdinen artean. Ikasgai honetan ariketa praktiko bat ere egingo da. 

Behatokia  soinuarekin lotutako prestakuntzako, praktikarako eta ikerketarako gunea da. Entzumenaren zero gradutik abiatzen da zinema mutuaren existentzia ukatu eta teknologiaren inpaktua, keinuen eta eguneroko objektuen soinu-diseinua, irrati-artea, soinu-etnografia, Sound Art... aztertzeko. Gaitegi finko bat izateaz gain, taldekideen eta unean uneko premietara egokitzen da; horregatik, praktikarekin eta egiten ari diren proiektuekin lotuta egoten da. 

Lehen lau moduluetan ematen den irakasgai honen helburua ikasleak beren filmaren izaerarekin eta abordatze-metodologiarekin aurrez aurre jartzea da. Nondik dator zure filma? Zertaz ari da? Zer emozio eragin nahi du? Irudietan konta daiteke? Nola nahi du egileak ikuslea sentiaraztea obra ikustean? Gai horietatik eta beste batzuetatik abiatuta, pelikula bat egiteko gogoeta- eta garapen-prozesuei ekin nahi zaie. Ikastaroak, funtsean, hiru lan-ildo ditu: filmaren abiapuntu edo jatorriarekin lan egitea, sormen-bidaiaren muina gisa; bidaia hori zabaltzea, filmari konplexutasuna eta sakontasuna eransteko gai diren estimulu zehatzetatik abiatuta; eta proiektua idazketatik lantzea.

Hitzak higatuta daude, erabilera inkontzientearen pisuaren azpian hondoratuak. Noraezean dabiltza, hara eta hona, axolagabekeriaz erabiltzearen eta ikasitako inertzien ondorioz. Horregatik, hitz lehorren zalaparta itzali hori piztera gonbidatzen du klase honek. Axolagabekeriatik erreskatatu nahi ditu, banan-banan ireki eta testuan kokatu. Baina, horretarako, hizkuntzaren artisautza landu behar da. Kontua ez da inspirazioa iritsi arte itxarotea, asko idaztea eta gehiago irakurtzea baizik. Jeinua, musa, pneuma edo iratxoa, Lorcak esango lukeen "denek sentitzen duten eta inongo filosofok azaltzen ez duen ahalmen misteriotsu hori", ezin da irakatsi eta ez du jarraibideen eskulibururik. Baina, hala ere, "obeditu egiten du, goseak bezala, digestioak bezala, logaleak bezala", esan zuen Baudelairek. Horregatik, hartarako bide bakarra lana da, prozesua, praktika: teknikan murgiltzea, iristen denean lur emankorra aurki dezan. 

Hitza piztea, beraz, zentzumen irekiez behatzea da, hitz zehatza, perpaus zehatza, beharrezko irudia bilatzea. Funtsean, idazketa-tailerra da, emozioa sortzeko piztutako hitzetik abiatuko dena.

Pelikula botaniko bat egitea, batez ere, pazientzia eta maitasun lana da. Kamerarik gabeko zinemaren metodoak eta lorezain amateurraren trikimailu batzuk abiapuntutzat hartuta, film herbario kolektibo bat sortuko da, aleak biltzetik proiekziora arte.

Ikasgai hau filmak egiteko metodo alternatiboak aztertzeko gogoa duten pertsonei zuzenduta dago, edozein dela ere haien prestakuntza. Zinebotanikak, azken batean, proposamen irisgarriak dira, euskarri filmikoko materialak eta tresnak berrerabiltzeko aukera ematen dutenak, beti naturaren beraren esku dagoen pieza bat sortzeko.

Kasu azterketaren formatua baliatuz, ikastaro honek ikasleak eta artelan garaikide konplexuak batuko ditu, multimedia artearen arazo nagusiak eta kontserbazio estrategia sortu berriak ulertzeko. Artistek askotariko ikus-entzunezko formatuak eta teknologiak erabiltzen dituzte, ikertzeko zirraragarriak. Adibidez, osagai zaharkituak, hala nola telebistak (izpi katodikoen hodiak) erabiltzen dituzten artelanetatik kanal anitzeko obra sinkronizatuetara, joko motorrak edo neurrira egindako kodeak dituzten obrak, edo Internetetik datuak ateratzen dituztenak. Artelan horiek elkarren artean lotutako zati asko izan ohi dituzte, eta horiek deszifratu eta dokumentatu egin behar dira obrak etorkizunean artistaren ikuspegiarekiko leial funtziona dezala bermatzeko. 

Ikasgaiak ikuspuntu kuratorialak eta kontserbaziokoak uztartzen ditu, arte garaikidearen tokiko museo bateko bildumako artelanak aztertuz. Ikasleek erakusketen historiak ikertzen dituzte, erakundeen artxiboak kontsultatzen dituzte, artelan baten osagaiak aztertzen dituzte eta obrei buruz eztabaidatzen dute museoko langileekin. Prozesuan, asko ikasiko dute museo eta artxiboetako artelanen interpretazio, zaintza eta kontserbazioari buruz. 

Emultsio fotokimiko artisauen produkzioa ezagutzen hasteko proposamena egiten da tailerrean. Arkeologia filmikoa da tailerraren abiapuntu, baina sorkuntzarekin lotutako alderdi garaikide ugari agerian uzten ditu. Materialtasunaren historian interesa dutenentzako tailerra da, baina zinema ideiak, irudiak eta soinu banda biltegiratzeko bitartekotzat ez ezik, pentsamendu, irudi eta soinu horiek sortzen eta modu aktiboan desitxuratzen dituen materialtzat ere hartzen duten zinemagileei ere zuzentzen zaie.

Film fotokimikoaren prozesamenduarekin lotutako ezagutzak, gaitasunak eta trebetasunak eskuratzeko prozesuaren azken etapa. Batetik, laborategi profesional bateko tekniketan eta lan-fluxuetan murgiltzea bilatzen du irakasgaiak, errebelatzeko (kolorea eta 16 mm-ko zuri-beltza), kolorea zuzentzeko eta kopiatzeko teknologia espezifikoaren maneiu praktikoan oinarrituta. Trebetasun praktiko horiek eskuratzeak kultura eta industria zinematografikoaren belaunaldiarteko ezagutzari eustea dakar, bestela ahaztu egingo bailitzateke. Bestetik, ikastaroan parte hartzen duten ikasleek Eskolan egindako film-materialak prozesatu ahal izango dituzte, EQZELaben zerbitzua aktibo mantenduz.

Ikasgai honek artistaren ikus-entzunezkoa du ardatz Euskal Herriko testuinguruan.  Ikus-entzunezko eta praktika artistikoen arteko harreman eta joan-etorriak hartzen ditu abiapuntutzat, batez ere artearen sisteman gertatzen direnak: museoak, arte-zentroak eta galeriak, edo zinemaren beraren aldirikoak. Ikus-entzunezko sorkuntzaren tokiko panorama aztertzen du irakasgaiak aztergai, gonbidatu, proiekzio eta irteeren bitartez.

Hasi zenetik, zinema baliabide koloretsua izan da, eta prozesu ugari sortu dira zuri-beltzeko filmari kolorea emateko, hala nola tindatze eta biratze prozesu kimikoak, eskuz margotzea, Technicolor teknika eta emultsio modernoak lortzea; zineman beti erabili izan da kolorea adierazpide artistiko moduan. Tailer honetan, zinemaren jatorrizko kolorea eta teknika horiek zinemagile eta artistei eskaintzen dizkieten aukera estetikoak aztertuko ditugu.